Nederland kent honderdduizenden werkende armen. Zij werken wel, maar hebben te weinig geld voor de huur of energierekening, laat staan een dagje dierentuin of nieuwe schoenen. Waarom zijn er toch zoveel mensen die ondanks een salaris nauwelijks de eindjes aan elkaar kunnen knopen?
“Lange tijd was het idee: zodra mensen een betaalde baan hebben, verdwijnt armoede als sneeuw voor de zon. Dat is inmiddels geen zekerheid meer”, zegt Roeland van Geuns, lector armoede-interventies aan de Hogeschool van Amsterdam. “Werk is niet voor iedereen meer een ontsnapping uit armoede.”
Het aantal werkende armen is volgens Van Geuns nu fors hoger dan aan het begin van deze eeuw. De belangrijkste oorzaak: “De flexibilisering van de arbeidsmarkt. Steeds meer mensen zijn afhankelijk van werk zonder een zeker en vast inkomen.” Zo werkt een groeiende groep via zzp-constructies, uitzendbaantjes en wisselende diensten.
Geld bij familie lenen om deurwaarders op afstand te houden
Tel daarbij op dat het leven duurder is geworden. Van Geuns: “De afgelopen tien jaar zijn de prijzen van vaste lasten zoals huur, energie en de zorgverzekering fors gestegen. Mensen hebben daardoor relatief minder over voor hun overige uitgaven.”
“Af en toe breekt het me op dat we alleen op deze manier rond kunnen komen”
Brigitte
“Ik ben zo blij dat er mensen zijn die op Facebook eten, drinken en kleding aanbieden. Maar af en toe breekt het me echt op dat we alleen op deze manier rond kunnen komen.” Brigitte (41, Hoogvliet) heeft voor haar gezin van vijf een weekbudget van 100 euro, waar behalve eten en drinken, ook de benzine, onverwachte rekeningen zoals fietsreparaties en dure medicatie voor haar zoon (18) van betaald moet worden.
Hij is meervoudig beperkt een heeft 24 uur per dag begeleiding nodig. Toch valt hij net buiten de boot bij alle regelingen die soelaas kunnen bieden. Brigitte: “Ik draai elk dubbeltje drie keer om. Maar de meeste begeleiding en zorg voor hem moeten we toch uit eigen zak betalen.” Ze heeft geld bij familie geleend om deurwaarders op afstand te houden.
’s Nachts werken om geen opvang te betalen
Brigitte werkt 28 uur per week als beveiliger in de metro van Rotterdam. “Door diensten ‘s avonds en ’s nachts te draaien, hoeft ik geen opvang te betalen voor mijn jongste dochter (3) en zoon”, zegt Brigitte. Haar andere dochter (17) studeert aan het mbo.
“In 2014 waren er in Nederland 320.000 werkende armen”
Sociaal Cultureel Planbureau
De situatie van Brigitte en haar gezin staat niet op zich. Volgens het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) waren er in 2014 in Nederland 320.000 werkende armen. Dat komt neer op 4,6 procent van alle mensen die werken.
Wanneer is iemand arm? In 2017 was het ‘niet-veel-maar-toereikend’-budget van het SCP 1.135 euro per maand voor een alleenstaand persoon. Dat bedrag zou genoeg moeten zijn om de minimale kosten te dekken voor wonen, voeding, kleding, verzekeringen en een klein bedrag voor ontspanning en sociale activiteiten. Maar een onverwachte rekening kan snel roet in het eten gooien.
Eindelijk de verjaardag van de kinderen vieren
“Uit onderzoek weten we dat mensen die in armoede leven permanent stress hebben. Daardoor hebben ze letterlijk minder ruimte in hun hoofd voor andere zaken, zoals de schoolprestaties van hun kinderen”, zegt Van Geuns.
Omdat Brigittes man fulltime werkt bij de sociale werkplaats zitten ze net boven de inkomensgrens en hebben ze geen recht op huurtoeslag of zorgtoeslag. De “armoedeval” noemt Van Geuns dat. “Dat is een groep die op papier een modaal inkomen heeft, maar daardoor geen recht meer hebben op toeslagen en netto soms minder overhouden dan mensen die minder verdienen.”
Er is één oplossing die al op korte termijn een grote groep uit de brand kan helpen. Van Geuns: “Verhoog het minimumloon. En zorg ervoor dat het in verhouding blijft groeien met de prijsstijgingen van de vaste lasten.” Voor Brigitte zou het betekenen: eindelijk de verjaardag van haar kinderen kunnen vieren.
