Kantonrechters zijn gefrustreerd over de toegenomen huurproblematiek. Huurders hebben het steeds over schulden. De grootste schuldeiser zijn instanties die mensen juist moeten helpen.
Wachtende mensen in de Rechtbank Amsterdam staren op telefoons of naar schoenpunten. Hun huis staat op het spel. ‘De laatste rekening die iemand niet meer betaalt is de huur’, vertelt een vertegenwoordiger van woningbouwvereniging Eigen Haard. Wie zijn schulden zag opstapelen en het niet meer weet, eindigt op deze wachtbankjes.
Hoewel, niet iedereen. Een deel van de gedaagden laat verstek gaan. ‘Er was toch echt reden om aan te nemen dat hij zijn gezicht zou laten zien’, zegt kantonrechter Caspar Inden na een zitting van amper vijf minuten, het is de tweede schuldenaar die niet is gekomen.
In de loop van de ochtend komen vijf van de zeven gedaagden wél. Eén voor één verdwijnen ze achter de deur waar Inden wacht, met een deurwaarder die de woningcorporatie vertegenwoordigt. In uitzonderlijke gevallen gaat er een hulpverlener of familielid mee naar binnen, een dure advocaat is er zelden.
Marilyn (62) is alleen gekomen, ze was expres veel te vroeg. Werk had ze niet en toen een half jaar geleden door een onverwachte
verrekening van het eigen risico haar zorgschulden in hoog tempo opliepen, kwam ze ‘klem te zitten’. De zorgverzekeraar legde beslag op haar bankrekening en kort daarna stopte ze met het doen van betalingen. ‘Ik zweer het je, ik zat he-le-maal klem.’ Nu zit ze geconcentreerd te luisteren naar rechter Inden, haar jas nog aan. ‘We zijn hier om te kijken of we tot een oplossing kunnen komen om uw huurschuld in te lopen. Begrijpt u dat?’
Marilyn knikt, waarna het woord overgaat naar de deurwaarder die woningbouwvereniging Stadgenoot heeft afgevaardigd. ‘Er ligt hier een heel pak aanmaningen, maar als ik alles bekijk geloof ik dat de schuld te controleren is’, zegt hij. ‘Wij willen graag tot een oplossing komen, maar dan moet u wél weer huur gaan betalen.’ Marilyn knikt opnieuw en zegt dat ze de afgelopen twee maanden weer is gaan betalen en graag extra wil gaan betalen.’
Toch schuilt precies hier een groot risico, vertelt kantonrechter Monetta Ulrici. ‘Wij proberen een afbetalingsregeling te treffen, maar daar moet je heel kritisch op zijn. Mensen zijn zo bang hun huis te verliezen dat ze ieder voorstel accepteren. Ook een waarvan je vooraf op je vingers kunt natellen dat ze hun belofte niet kunnen nakomen.’
Ulrici is een van de kantonrechters bij wie de afgelopen jaren de frustratie over huurzaken toenam. Steeds vaker zaten er mensen tegenover haar die door kleine schulden in hoog tempo in de problemen waren geraakt. Extra frustrerend is het dat dit bijna altijd overheidsgerelateerde schulden zijn, aan instanties die juist mensen moeten helpen. ‘De top-vier van grootste schuldeisers zijn de zorgverzekeraar, de Belastingdienst, de gemeente en het Centraal Justitieel Incassobureau’, schrijven onderzoekers van de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving in het advies Eenvoud loont.
Ulrici en de andere Amsterdamse kantonrechters riepen anderhalf jaar geleden de woningbouwcorporaties, een groep deurwaarders en de gemeente bij elkaar en besloten: dit moet anders. Ze richtten de ‘huurpilot’ op. Mensen met hoge huurschulden komen terecht op speciaal georganiseerde zittingen waarbij de kosten zo laag mogelijk blijven. Bij de eerste zitting zijn de verhuurders en de incassomedewerkers niet welkom. Alleen de schuldenaar komt naar de rechtbank en vertelt daar zijn of haar verhaal, in het zaaltje luistert een schuldhulpverlener mee. Soms kan de zaak dan al worden opgelost, maar meestal gebeurt dat niet en volgen er drie weken waarin de hulpverlener en de schuldenaar een plan maken voor de tweede zitting, waarbij de woningcorporatie wel aanwezig is.
In zo’n tweede zitting zit Marilyn nu. Ze heeft zoals afgesproken haar in- en uitgavenoverzichten meegebracht. De deurwaarder van woningbouwvereniging Stadgenoot heeft die bestudeerd. ‘De in- en uitgaven van mevrouw zijn zeer redelijk, al heb ik toch een opmerking over televisie en internet… 108 euro is toch wel veel. Ik vraag mij dan af: kan daar geen themakanaaltje af?’ Weer knikt Marilyn schuldbewust. ‘Daar heeft u absoluut gelijk in. Ik ben al in gesprek met Ziggo.’
‘Houd dit vol’, zegt Inden bemoedigend. Ook de deurwaarder is positief gestemd, ze gaan er wel uit komen. Waarmee Marilyn behoort tot de zestig procent huurders in de pilot die uitzetting kunnen afwenden. Ze is blij en aarzelt dan even. ‘Mag ik nog wat vragen?’ Natuurlijk. ‘Ik had eerst 1700 euro schuld, nu heb ik weer 2700 euro schuld… hoe kan dat nou?’ De deurwaarder kijkt behulpzaam in haar papieren. ‘De lichten van de rechtbank moeten ook branden’, zegt hij aarzelend. ‘Dit hier alles kost ook geld.’ Het voelbare ongemak wordt doorbroken door Marilyn die optimistisch roept: ‘Fijn, dan snap ik dat.’
Iedereen baalt hiervan, zegt kantonrechter Ulrici. Onder de kabinetten-Rutte stegen de griffiekosten flink, ook advocaten werden duurder. ‘Wij kunnen de onderliggende problematiek niet oplossen. Wat we wél kunnen doen is de juiste mensen uitnodigen en zittingen zo organiseren dat we mensen in de juiste richting duwen, de kosten beperken en ontruimingen voorkomen.’
Op de gang wrijft Marilyn een paar tranen weg. ‘Van de week heb ik tegen mijn kinderen en kleinkind gezegd: ik schaam mij maar ik ben ook trots. Ik schaam me dat ik hier zit, maar ik ben trots dat ik de uitzetting heb afgewend. Ik ben nét op tijd geweest.’
