Twee jaar geleden werd wettelijk vastgelegd dat deurwaarders die willen inschatten of een schuldenaar echt te weinig verdient om af te betalen, niet langer bij diezelfde schuldenaar allerlei financiële gegevens hoeven op te vragen, zoals de maandelijkse zorgpremie en huurtoeslag.

Die gegevens leveren mensen vaak niet en de berekening is bovendien uiterst ingewikkeld. Gevolg is dat de schuldincasseerder bij drie op de vier mensen moet uitgaan van een hoger inkomen dan in ze werkelijkheid hebben.

In de nieuwe wet zijn alleen gegevens die de deurwaarder kan opvragen, verplicht voor het berekenen van de zogeheten beslagvrije voet, de 90 procent van het bijstandsinkomen waarop deurwaarders geen beslag hoeven te leggen. De rekenmethode is bovendien vereenvoudigd.

Dat zou tot eerlijker beslag moeten leiden, maar staatssecretaris Tamara van Ark (VVD) besloot eind vorig jaar tot uitstel van de nieuwe wet mede omdat de computersystemen van de Belastingdienst de wijziging niet aankunnen. Ook toen kaartten de deurwaarders de zaak aan en de Tweede Kamer toonde zich ongelukkig met het uitstel, waarschijnlijk met twee jaar.

Begin dit jaar zei Van Ark wel alvast een deel van de verzachtende maatregelen versneld in te voeren. Zo wil ze dat de Belastingdienst niet langer automatisch aflossing van een fiscale schuld bij mensen afschrijft: dat kan de boekhouding van iemand in problematische schulden flink in de war schoppen. Ook het automatisch beslag op belastingtoeslagen wordt buiten werking gesteld.

Van de Donk: “Wij merken in de praktijk helemaal niets van die maatregelen. We moeten rekenen met de oude methode en geld invorderen voor de schuldeisers die onze opdrachtgevers zijn. Als we dan later alsnog de goede gegevens krijgen, blijkt vaak dat er te veel is gevorderd. Maar dan kunnen wij moeilijk naar de schuldeiser toe en vragen: mogen wij alstublieft het geld terug?”

Volgens een woordvoerder van Van Ark worden de verzachtende maatregelen nog dit jaar ingevoerd en zullen schuldenaren vanaf dan de effecten merken. De staatssecretaris blijft de vertraging betreuren maar wijst er op dat de computersystemen klaar moeten zijn als de wet echt ingaat.

Alvast vooruitlopen op de nieuwe methode is voor deurwaarders lastig, zegt Van de Donk. “Ook omdat de overheid niet meewerkt. Het gebeurt dat een deurwaarder met veel moeite een soepeler norm vaststelt, en een collega niet. Dan kiest een uitkeringsorganisatie als het UWV nogal eens voor de berekening van die collega, die strenger is voor de schuldenaar.”

Bijkomend probleem is dat de deurwaarder die geld invordert zelf wel wordt uitbetaald terwijl zijn collega die moeite doet om alsnog tot een goede afbetaling te komen, geen geld ontvangt. Een commissie onderzoekt hoe in een nieuw beloningssysteem deze vreemde prikkel kan worden bestreden.